Καθολική αναγνώριση για τον Σίμο Συμεωνίδη

Γράφει: Παύλος Κ. Παύλου*

Είναι συχνό όσο και παρήγορο το γεγονός ότι, καθώς ζούμε στον μικρόκοσμό μας και αισθανόμαστε θλίψη και απογοήτευση για όσα αρνητικά μάς περιβάλλουν, έρχεται μια είδηση από κάποια χώρα του εξωτερικού που αφορά έναν απόδημο συμπατριώτη μας, που μας γεμίζει χαρά, ικανοποίηση και περηφάνια. Αυτήν τη φορά η ευχάριστη είδηση μάς έρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής και αφορά τον παγκοσμίου φήμης Κύπριο νομικό επιστήμονα Συμεών (Σίμο) Χρ. Συμεωνίδη και το τριήμερο πανηγυρικό συμπόσιο, το οποίο οργανώθηκε προς τιμήν του, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης πενήντα χρόνων δημιουργικής και καθοριστικής προσφοράς στο αμερικανικό και παγκόσμιο Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο (ΙδΔΔ). Η εκδήλωση είχε τον τίτλο «Fifty Years in the Conflicts Vineyard: A Symposium in Celebration of Symeon C. Symeonides» (Πενήντα χρόνια στον αμπελώνα των συγκρούσεων «νόμων»: Ένα εορταστικό συμπόσιο προς τιμήν του Συμεών Χρ. Συμεωνίδη) που συνδιοργανώθηκε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Willamette, της πολιτείας Όρεγκον, και το Τμήμα Ιδιωτικού Διεθνούς Δικαίου τής Ένωσης Αμερικανικών Νομικών Σχολών (Conflict of Laws Section of the Association of American Law Schools). Για καλύτερη κατανόηση των νομικών όρων, διευκρινίζουμε ότι Conflict of Laws είναι η αμερικανική ονομασία αυτού που λέμε στα Ελληνικά (και στην Ευρώπη) Ιδιωτικό Διεθνές Δίκαιο (ΙδΔΔ), στο οποίο ο καθηγητής Συμεωνίδης θεωρείται παγκόσμια αυθεντία, έχοντας χαρακτηρισθεί ως «ο γίγας του ΙδΔΔ» ή ο «πατέρας του ΙδΔΔ στον 21ο αιώνα». Η διοργάνωση ενός συμποσίου αφιερωμένου στο έργο ενός επιστήμονα είναι κάτι εξαιρετικά ασύνηθες. Γίνεται μόνο για επιστήμονες των οποίων το έργο επηρεάζει καθοριστικά και ανεξίτηλα έναν επιστημονικό κλάδο. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι το προηγούμενο τέτοιο συμπόσιο έγινε το 2002 προς τιμήν του καθηγητή Arthur von Mehren που ήταν ο μέντορας τού Συμεωνίδη στο Harvard, όταν έκλινε τότε τα 80 του χρόνια. Είκοσι-δύο χρόνια αργότερα οι συνάδελφοι τού Συμεωνίδη αποφάσισαν να τον τιμήσουν με τον ίδιο τρόπο.

Παρακολουθώντας εξ αποστάσεως το συμπόσιο μέσω διαδικτύου (μαζί με σχεδόν 200 άλλους από όλο τον κόσμο), ένιωσα συγκίνηση, χαρά και προπαντός περηφάνια ακούγοντας από τα χείλη καταξιωμένων ομιλητών από την Αμερική, την Ευρώπη και την Ασία να εκθειάζουν με επαινετικά σχόλια το επιστημονικό και συγγραφικό έργο, και την προσφορά ενός συμπατριώτη μας, από τους πολλούς Κύπριους τής διασποράς που διακρίνονται σε όλο τον κόσμο και τιμούν τη μικρή σε μέγεθος και μεγάλη σε ανθρώπινο δυναμικό, ιστορία και πολιτισμό πατρίδα μας. Για τον γράφοντα, η συγκίνηση και η περηφάνια είναι ακόμη μεγαλύτερη, καθώς ο Συμεών, ο δικός μας Σίμος από τον Λυθροδόντα, είναι ακριβός φίλος και «αδελφός», οπόταν ξυπόλυτοι τριγυρνούσαμε στις γειτονιές του χωριού μας, ζούσαμε παιδιά τις συγκλονιστικές ώρες του τετράχρονου απελευθερωτικού αγώνα και κάναμε όνειρα, πολλά όνειρα για περιπέτειες στις γειτονιές του κόσμου.

Οι δρόμοι μας χώρισαν όταν ο Σίμος έφυγε για σπουδές στη Θεσσαλονίκη και μετά στο Harvard. Ξανασμίξαμε για λίγο το τραγικό καλοκαίρι του 1974, προδομένοι και κυνηγημένοι ο ένας στα υψώματα της Μιας Μηλιάς και ο άλλος στο Τζιάος, αλλά τυχεροί, αφού στο τέλος καταφέραμε να γλυτώσουμε από το μακελλειό του Αττίλα. Ο Σίμος γύρισε στην Αμερική όπου διέπρεψε ως καθηγητής, πρύτανης και συγγραφέας για τα επόμενα 50 χρόνια. Δεν θα επαναλάβω εδώ το εντυπωσιακό 25-σέλιδο βιογραφικό του. Για συντομία περιορίζομαι μόνο σε αριθμούς: Πτυχίο με 10 άριστα, 30 βιβλία, 135 νομικές μελέτες σε επτά γλώσσες, τέσσερεις διδακτορικοί τίτλοι, πέντε επιστημονικά βραβεία, δύο βραβεία συνολικής προσφοράς. Επιστέγασμα το Αριστείο της Κυπριακής Δημοκρατίας, που για κάθε απόδημο Κύπριο σημαίνει πολλά. Και ο Συμεωνίδης, όσο ψηλά κι αν έφθασε, όσο κι αν καταξιώθηκε σε παναμερικανικό και παγκόσμιο επίπεδο, όσο κι αν υπηρετεί συνειδητά και ευγνωμονεί τη δεύτερη πατρίδα του για τις ευκαιρίες που του έδωσε χωρίς διακρίσεις, για να αναδείξει την προσωπικότητα και τις αρετές του, δεν έπαψε στιγμή να αισθάνεται Έλληνας Κύπριος και να υπηρετήσει την ιδιαίτερη πατρίδα του ποικιλοτρόπως.

Παγκόσμια αναγνώριση

Η συμμετοχή στο Συμπόσιο διακεκριμένων ομιλητών από τις ΗΠΑ και άλλες χώρες υπήρξε μαζική, ένδειξη της καθολικής αναγνώρισης τού έργου του τιμωμένου. Μεταξύ των ομιλητών ξεχωρίσαμε καθηγητές από τα αμερικανικά Πανεπιστήμια Harvard, Yale, Pennsylvania, Michigan, NYU, North Carolina, California (Berkeley, Davis, Irvine), και από Πανεπιστήμια της Αυστρίας, Βελγίου, Γερμανίας, Δανίας, Ιαπωνίας, Ισπανίας, Ολλανδίας και Νότιας Κορέας. Μίλησαν επίσης πρώην και νυν συνάδελφοι και συνεργάτες τού τιμωμένου, πρώην φοιτητές του και ο νυν κοσμήτορας τής Νομικής Σχολής, ο οποίος, μεταξύ άλλων, εξήρε την επιτυχέστατη και καθοριστική για το μέλλον της Σχολής θητεία του Συμεωνίδη ως κοσμήτορα για δώδεκα χρόνια (1999–2011). Όλες οι ομιλίες θα δημοσιευθούν σε ειδικό τιμητικό τόμο, μαζί με τριάντα περίπου ομιλίες καθηγητών από άλλες χώρες που δεν μπόρεσαν να παραστούν στο Συμπόσιο.

Ειδική έμφαση από τους πολλούς εισηγητές στις δεκαπεντάλεπτες εισηγήσεις τους δόθηκε στην καταλυτική επίδραση τού έργου τού Συμεωνίδη στην οιονεί κωδικοποίηση (Restatement) τού Αμερικανικού ΙδΔΔ, η οποία άρχισε πριν από μερικά χρόνια και φιλοδοξεί να ενοποιήσει και συστηματοποιήσει τους κανόνες που απορρέουν από τις χιλιάδες δικαστικές αποφάσεις όλων των πολιτειών. Η επίδραση αυτή είναι αναπόφευκτη, αφού ο Συμεωνίδης είναι «ο πρώτος διδάξας» και θεωρείται ο «πατέρας των κωδικοποιήσεων», έχοντας συντάξει τις μόνες κωδικοποιήσεις που απέκτησαν ισχύ νόμου στις ΗΠΑ (Λουιζιάνα 1991 και Όρεγκον 2001). Συνέταξε επίσης ένα διεθνή νόμο-μοντέλο για τις συγκρούσεις νόμων στο διαδίκτυο, συμμετείχε στη σύνταξη δύο διεθνών συνθηκών και νόμων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και προσέφερε νομοθετικές συμβουλές στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τις κυβερνήσεις πέντε χωρών. Επιπλέον, σε ένα από τα βραβευμένα βιβλία του, το οποίο ένας από τους ομιλητές αποκάλεσε «masterful», ανέλυσε και συνέκρινε τις 102 κωδικοποιήσεις που υιοθετήθηκαν σε άλλες χώρες τα τελευταία 50 χρόνια. Ίσως το πιο μνημειώδες και κοπιώδες έργο του είναι οι ετήσιες, πολυσέλιδες (και δημοφιλέστατες στον νομικό κόσμο) αναλύσεις των πιο σημαντικών από τις 135.000 αμερικανικές δικαστικές αποφάσεις ΙδΔΔ που εκδόθηκαν τα τελευταία 30 χρόνια.

Ήταν, λοιπόν, φυσικό ο συντάκτης τής κωδικοποίησης/Restatement καθηγητής Kermit Roosevelt III (απόγονος τού Προέδρου Theodore Roosevelt) που ήταν ο πρώτος ομιλητής του Συμποσίου, να αναγνωρίσει την καθοριστική συμβολή και βοήθεια τού Συμεωνίδη στη νέα κωδικοποίηση. Όπως είπε, «όταν αγωνιούσα πώς να συμπιέσω και να μετατρέψω την τεράστια μάζα των δικαστικών αποφάσεων σε απλούς και σαφείς νομοθετικούς κανόνες, άνοιξα το βιβλίο του και είδα με χαρά ότι ο Συμεών το είχε ήδη κάνει! Ευχαριστώ τον Συμεών που μου τους δίδαξε και επίσης που με δίδαξε πως δεν έχει σημασία ποιος πιστώνεται με την επιτυχία. Αναγνωρίζω και τονίζω την τεράστια επίδρασή του σε όλες τις πτυχές της Restatement και τον ευγνωμονώ για τη βοήθεια και τις συμβουλές του».

Πάνω από όλα Άνθρωπος

Το πιο συγκινητικό μέρος τού Συμποσίου ήταν το τελευταίο, όταν συνάδελφοι και φίλοι του σε προσωπικό πλέον τόνο μίλησαν για τον ανθρώπινο χαρακτήρα του. Μεταξύ αυτών ο John deGravelles, ομοσπονδιακός δικαστής, αναφέρθηκε στα πρώτα χρόνια στη Λουιζιάνα και τη στενή φιλία που τους έδεσε από τότε. Λόγω αυτής της φιλίας και του θαυμασμού του προς τον Σίμο, ο deGravelles δώρισε στο Πανεπιστήμιο τής Λουιζιάνας ένα εκατομμύριο δολάρια για την ίδρυση και προικοδότηση μιας ετήσιας «Υποτροφίας Συμεωνίδη». Διάβασε μάλιστα μια ευχαριστήρια επιστολή τής φετινής υποτρόφου η οποία, όπως και ο Σίμος, γεννήθηκε σε άλλη χώρα και αντιμετώπισε προβλήματα γλώσσας και προσαρμογής. Συνάδελφοι που διορίστηκαν καθηγητές από τον Συμεωνίδη όταν ήταν κοσμήτορας μίλησαν για τη βοήθεια και προστασία που τους παρείχε και την ικανότητά του να ηγείται με το προσωπικό του παράδειγμα. Ο νυν κοσμήτορας, τον οποίο ο Σίμος χαρακτήρισε ως «τον καλύτερο κοσμήτορα που είχαμε ποτέ», ανταπέδωσε αυτόν τον χαρακτηρισμό και ευχαρίστησε τον Συμεωνίδη για τη συμπαράσταση και συνεχή βοήθειά του.

Το Συμπόσιο έκλεισε με μια συγκινητική ομιλία από τον Συμεωνίδη ο οποίος ευχαρίστησε τους ομιλητές για την καλοσύνη και γενναιοδωρία τους, και τόνισε πως για να πετύχει κανείς στη ζωή του χρειάζεται πολλή δουλειά, καλή τύχη και τη βοήθεια άλλων. «Αν λοιπόν πέτυχα κάτι στη ζωή μου, αυτό δεν οφείλεται μόνο στη σκληρή μου δουλειά αλλά και στην καλή μου τύχη (βρέθηκα στο σωστό μέρος, στον σωστό χρόνο), και τη βοήθεια άλλων, όπως οι δάσκαλοί μου, οι συνεργάτες μου και η οικογένειά μου».

*Δημοσιογράφου