Η αύξηση των ενοικίων

Τα τελευταία στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας καταδεικνύουν ότι οι πολίτες ενδιαφέρονται περισσότερο στο να επαναδιαπραγματευθούν τα υφιστάμενα δάνειά τους, με σκοπό τη μείωση της δόσης σε «βιώσιμα» όρια, μετά την αύξηση των επιτοκίων, παρά τη σύναψη νέων στεγαστικών δανείων. Την ίδια στιγμή από τα στοιχεία του Τμήματος Κτηματολογίου για τα πωλητήρια έγγραφα, διαφαίνεται ότι η ζήτηση ακινήτων παραμένει σε ικανοποιητικά επίπεδα.

Κάθε περιοχή, είτε αναφερόμαστε σε ενοίκια είτε σε αγορά κατοικίας, έχει τα δικά της χαρακτηριστικά και υπάρχουν αρκετοί παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές τους. Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης, η ελαστικότητα της αγοράς, δηλαδή πόσο γρήγορα προσαρμόζεται σε αλλαγές στο οικονομικό και κοινωνικό περιβάλλον, η εισοδηματική τάξη των κατοίκων και πόσο έχουν επηρεαστεί από τον πληθωρισμό, οι ευκαιρίες εργοδότησης, τα επιτόκια και κατ' επέκταση οι αποφάσεις μεταξύ αγοράς ή ενοικίασης ακινήτου, είναι παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές των ενοικίων.

Σε περιόδους πληθωρισμού, οι γενικές αυξήσεις στις τιμές οδηγούν όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες σε ανατιμήσεις. Αυτό είναι πιο έντονο σε αυτά που είναι απαραίτητα για την ανθρώπινη διαβίωση όπως η στέγαση, η εκπαίδευση και τα είδη πρώτης ανάγκης. Όσον αφορά τα ενοίκια, σε περιοχές όπου υπάρχει αυξημένη ζήτηση, και ειδικά από το εξωτερικό, οι αυξήσεις γίνονται ακόμη εντονότερες.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι σε αρκετές χώρες όπως και στην Κύπρο, αλλά σε μικρότερο βαθμό, υπήρξε αναπροσαρμογή των μισθών λόγω του πληθωρισμού, είτε μέσω αυξήσεων είτε μέσω μηχανισμών αυτόματης αναπροσαρμογής, κρατώντας τον γενικό δείκτη τιμών σε υψηλά επίπεδα.

Επιπλέον, ένα σημαντικό στοιχείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη για τη χώρα μας, είναι το γεγονός ότι η διατήρηση των καταθετικών επιτοκίων σε χαμηλά επίπεδα, οδηγεί πολλούς επενδυτές στα ακίνητα, όπου οι αποδόσεις είναι πολύ υψηλότερες.

Αυτό που παρατηρείται από τα στατιστικά στοιχεία, είναι ότι, τα ενοίκια είναι από τα τελευταία που μειώνονται στην περίπτωση της γενικής μείωσης των τιμών. Όταν μια οικογένεια αναγκαστεί να αναπροσαρμόσει τον οικογενειακό προϋπολογισμό θα περιορίσει τα περιττά έξοδα όπως π.χ. αγορές ειδών πολυτελείας, ταξίδια και άλλα παρόμοια αγαθά και υπηρεσίες. Τελευταία στη λίστα, είναι τα θέματα που αφορούν τη στέγαση, την υγεία και την εκπαίδευση. Επιπλέον, υπάρχουν συμβόλαια τα οποία θα πρέπει να τηρηθούν, καθώς οι εναλλακτικές λύσεις σε ορισμένες περιοχές είναι περιορισμένες.

Ένα σημαντικό γεγονός που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όσον αφορά τις επιχειρήσεις, είναι το υψηλό κόστος μετακίνησης της επιχειρηματικής στέγης από τον ένα τόπο στον άλλο, κάτι που λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, ακόμη και σε περιπτώσεις που το ενοίκιο του άλλου υποστατικού είναι μικρότερο.

Οι τιμές των ενοικίων στην Κύπρο δεν ωθούνται προς τα πάνω μόνο λόγω της γενικής αύξησης των τιμών, αλλά λόγω και πολλών άλλων παραγόντων. Τα κίνητρα που δόθηκαν για μετεγκατάσταση ξένων εταιρειών στην Κύπρο μαζί με τους υπαλλήλους τους ενισχύουν το ΑΕΠ της χώρας αλλά δημιουργούν και κάποια προβλήματα τα οποία πρέπει να τύχουν διαχείρισης, όπως είναι η αυξημένη ζήτηση σε ακίνητα προς ενοικίαση. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι λόγω του φορολογικού καθεστώτος στην Κύπρο ένας εργοδοτούμενος για παράδειγμα στην Κεντρική Ευρώπη θα έχει πολύ μεγαλύτερο καθαρό μισθό στην Κύπρο ακόμα κι αν ο μεικτός του παραμείνει ο ίδιος. Αυτό του δίνει τη δυνατότητα να ξοδεύει περισσότερο και να προχωρεί σε ενοικιάσεις σε υψηλότερες τιμές.

Την ίδια στιγμή πολλά ακίνητα χρησιμοποιούνται για βραχυπρόθεσμες/τουριστικές μισθώσεις λόγω των υψηλότερων αποδόσεων κάτι που «βγάζει» εκτός αγοράς πολλά ακίνητα όσον αφορά τη μακροχρόνια ενοικίαση. Υπενθυμίζεται επίσης ότι ξένοι επενδυτές που αγόρασαν ακίνητα με τον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ δεν μπορούν να τα νοικιάζουν για περίοδο δέκα ετών και μπορούν να τα χρησιμοποιούν μόνο για ιδία χρήση όταν είναι στην Κύπρο.

Η περιορισμένη προσφορά ακινήτων για ενοικίαση και η αυξημένη ζήτηση οδήγησαν τις τιμές προς τα πάνω, ενώ τους πρώτους μήνες του τρέχοντος έτους, υπήρξε κάποια σταθεροποίηση ή ακόμη και κάποιες μειώσεις σε συγκεκριμένες περιοχές.

Υπάρχουν περιοχές, στις οποίες οι τιμές των ενοικίων έχουν τουλάχιστον διπλασιαστεί λόγω της αυξημένης ζήτησης, μπορεί και ακόμη περισσότερο. Η Λεμεσός είναι η πόλη που έχει προσελκύσει αρκετές ξένες εταιρείες, ενώ τα τελευταία χρόνια υπάρχουν μετεγκαταστάσεις σημαντικών εταιρειών σε Πάφο, Λάρνακα και Λευκωσία.

Πέραν των εταιρειών υπάρχει η ζήτηση που δημιουργείται από την έλευση πανεπιστημίων και φοιτητών, ειδικά στην επαρχία της Λευκωσίας. Τον δικό τους ρόλο διαδραματίζουν και προγράμματα που αφορούν την προσέλκυση ταλέντων και μόνιμης διαμονής.

Πέραν των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, η λεγόμενη μεσαία τάξη επίσης δοκιμάζεται, χωρίς να έχει πρόσβαση σε κάποια στήριξη. Είναι για αυτό τον λόγο που πρέπει να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση της φορολογικής μεταρρύθμισης εφόσον η φορολογία μπορεί να αποτελέσει εργαλείο μείωσης των βαρών, μέσω της παραχώρησης φορολογικών πιστώσεων και αφαιρέσεων. Για παράδειγμα, θα μπορούσαμε να επαναφέρουμε την αφαίρεση από το φορολογητέο εισόδημα των τόκων εξυπηρετούμενων στεγαστικών δανείων μέχρι ενός ποσού. Οπότε η μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος λόγω των παραγόντων που περιγράφονται πιο πάνω περιορίζουν τις επιλογές των συμπολιτών μας σε σχέση με τη στέγαση.